rok 1984

• W latach 1982-84 liczba członków SKZ na terenie Dolnego Śląska stopniowo rosła, co pozwoliło w 1984 roku na wybranie 4 delegatów na I Walny Zjazd Delegatów w Zaborowie (6-7.04.1984), a następnie na powołanie Oddziału Stowarzyszenia z siedzibą we Wrocławiu. Siedzibą Oddziału był Wojewódzki Ośrodek Archeologiczno-Konserwatorski ( WOAK), ul. Jatki 1-2, kierowany przez kol. Tadeusza Kaletyna.

• Na I Walnym Zebraniu Organizacyjnym (20.11.1986 r.) wybrano pierwszy Zarząd Oddziału Wrocławskiego.

• Zarząd Oddziału współuczestniczył w organizacji II Walnego Zjazdu Sprawozdawczo-Wyborczego SKZ w dniach 24-26.06.1987 roku we Wrocławiu i Sobótce – Górce. Zorganizowano w tym czasie szereg wystaw oraz objazd naukowy po zabytkowych zespołach w okolicach Wrocławia. Podjęto również temat związany z realnymi perspektywami rewaloryzacji i zagospodarowania barokowego zespołu poklasztornego w Lubiążu. Początkowo roku siedzibą oddziału był gmach P. P. PKZ przy ul. Purkyniego 1 we Wrocławiu, a następnie – do 1991 - Muzeum Architektury, z którego gościnności Stowarzyszenie korzystało w kolejnych latach podczas spotkań środowiskowych i innych wydarzeń organizowanych przez Oddział.

• W związku z ogłoszeniem konkursu na stanowiska Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków Zarząd Oddziału przygotował 5 opinii o kandydatach na te stanowiska, które zostały przekazane komisji konkursowej w Warszawie.
• Opracowano i uzgodniono z Komisją Kwalifikacyjną listę specjalistów z terenu działania Oddziału do zespołu rzeczoznawców, zgodnie z ustalonym zestawieniem specjalności.
• Z inspiracji Zarządu i członków Oddziału, we współpracy z Wrocławskim Oddziałem SHS zorganizowano kilkanaście spotkań i odczytów (wśród tematów m.in. „Madonna pod jodłami - wrocławski obraz Lukasa Cranacha”, „Drugie życie Michaela Willmanna”, ”Drogi Krzyżowe na Śląsku”, „Szlakiem cystersów na Śląsku" oraz dyskusja środowiskowa dotycząca konserwacji i ekspozycji krypty w opactwie cysterskim w Lubiążu).

• Jednym z najważniejszych problemów nurtujących środowisko konserwatorskie w roku 1991 była reforma służb konserwatorskich (Zarządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dn. 22.09.1990 w sprawie powołania PSOZ i określenia jej struktury). Likwidacja z dn. 1.01.1991r. wojewódzkich Biur Studiów i Dokumentacji Zabytków spowodowała konieczność szybkiego powołania Regionalnych Ośrodków , które przejęłyby ich działalność merytoryczną. mimo energicznych działań przedstawicieli środowiska wrocławskiego, region Dolnego Śląska był jednym z nielicznych, w których do lipca nie powołano pełnomocnika ds. organizacji Ośrodka. Zarządy Oddziałów SKZ i SHS na spotkaniach w dniach 13.06. i 13.07.1991 wypracowały w tej kwestii wspólne stanowisko. W dn. 4.07 z inicjatywy obu stowarzyszeń zostało zorganizowane spotkanie z dyrektorem ODZ Markiem Konopką; na spotkaniu tym przedstawione zostały kandydatury na stanowisko pełnomocnika oraz oczekiwania środowiska dolnośląskiego związane z powstaniem Ośrodka. Problematyka związana z powołaniem Ośrodka była również tematem spotkania Prezesa Zarządu Oddziału, kol. Jerzego Jasieńko z prezydentem Wrocławia Bogdanem Zdrojewskim. Pełnomocnikiem ds. organizacji Ośrodka został mgr Grzegorz Grajewski. Zasięg terytorialny Ośrodka, którego działalność zainaugurowano 13.11.1991, obejmował teren województw: wrocławskiego, wałbrzyskiego, jeleniogórskiego, legnickiego oraz zielonogórskiego.
• Zarząd Oddziału zaangażował się również w sprawę konkursu na stanowisko Miejskiego Konserwatora Zabytków – był to temat rozmów konsultacyjnych prezesa Zarządu Oddziału z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, Wawrzyńcem Kopczyńskim oraz z prezydentem Wrocławia. Przedstawiciel SKZ, wiceprezes Zarządu Henryk Klamecki, uczestniczył w pracach komisji konkursowej.
• W 1991 roku Zarząd Oddziału, działając na wniosek Fundacji Krzyżowa dla Porozumienia Europejskiego, na mocy podjętej uchwały zaangażował się w pomoc dla rewaloryzowanego zespołu pałacowo-parkowego w Krzyżowej k. Świdnicy (w ówczesnym woj. wałbrzyskim). Obiekt ten na mocy porozumień międzynarodowych na szczeblu MSZ Polski i Niemiec miał zostać przekształcony w Międzynarodowy Dom Spotkań Młodzieży, a jego rewaloryzacja i adaptacja priorytetowo finansowane z funduszu pochodzącego ze spłaty kredytu z 1975 r. (tzw. kredyt „jumbo”). Zwłoka wynikająca ze względów organizacyjno-prawnych, z winy strony polskiej, uniemożliwiała kontynuację prac, co mogłoby przynieść fatalne konsekwencje dla części obiektów tego zespołu, znajdujących się w bardzo złym stanie technicznym. Oddział, przy wsparciu Zarządu Głównego oraz wrocławskiego oddziału Stowarzyszenia Historyków Sztuki, podjął interwencję w sprawie wypracowania modelu „awaryjnego” sfinansowania najpilniejszych prac, inicjując spotkania z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Kultury i Sztuki, Generalnego Konserwatora Zabytków oraz Zarządu Fundacji Krzyżowa. Dzięki inicjatywie SKZ wojewoda wałbrzyski Jerzy Świteńki zorganizował w tej sprawie naradę, w której uczestniczyli m.in. przedstawiciele Zarządu Oddziału ( kol.kol. Ewa Korzyńska, Piotr Napierała) oraz Wojewódzki Konserwator Zabytków Andrzej Kubik.
• Wzrost zainteresowania różnych grup środowiskowych losami zespołu poklasztornego w Lubiążu spowodował, że Zarząd Oddziału poświęcił tej sprawie oddzielne spotkanie z udziałem zaproszonych gości, m.in. Prezesa Zarządu Fundacji „Lubiąż” Dariusza Stocesa oraz przedstawicieli SHS (7.11.1991) W wyniku dyskusji uznano za konieczne natychmiastowe sporządzenie raportu o stanie całego założenia klasztornego w kontekście analiz historycznych, architektonicznych, konstrukcyjnych itd. Niezbędnym elementem tego opracowania powinna być analiza materiałów badawczych i projektowych zrealizowanych w przeszłości. SKZ i SHS zaoferowały Fundacji swoją pomoc merytoryczną. Zasugerowano także powołanie Rady Fundacji, w której składzie znaleźliby się wybitni specjaliści z zakresu sztuki nowożytnej (zaproponowano kandydatury prof. Mieczysława Zlata jako przedstawiciela SHS oraz prof. Henryka Dziurlę jako przedstawiciela SKZ).

• W związku z powołaniem Regionalnej Rady Ochrony Zabytków, przedstawiciele SKZ zostali zaproszeni udziału w pracach Rady. Na prośbę prof. Olgierda Czernera, desygnowanego do jej organizacji, Zarząd Oddziału przekazał także listę osób, również spoza środowiska SKZ, których udział w Radzie byłby pożądany ze względu na ich kwalifikacje merytoryczne w różnych specjalnościach związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego.
• W dn. 10.11.1992r. Zarząd Oddziału zorganizował we wrocławskim Muzeum Architektury seminarium poświęcone problematyce użytkowania i ochrony zabytków na Dolnym Śląsku oraz Ziemi Lubuskiej. Wzięli w nim udział: Wojewódzcy Konserwatorzy Zabytków we Wrocławiu, Zielonej Górze, Jeleniej Górze, Legnicy i Wałbrzychu oraz Dyrektor Regionalnego Ośrodka Studiów i Ochrony Środowiska we Wrocławiu.
• Od 1992 do 2006r., Oddział korzystał z lokalu użyczonego przez firmę INTEGER, która wzięła na siebie również koszty związane z funkcjonowaniem biura Zarządu Oddziału.

• Sprawą szczególnie istotną dla środowiska wrocławskiego był spór dotyczący kolorystyki i wystroju wnętrza odbudowywanego po pożarze kościoła garnizonowego p.w. Św. Elżbiety. Tematowi temu, że względu na jego niebagatelne znaczenie i nośność, Zarząd Oddziału poświecił kilka spotkań. Przedstawiciele SKZ, prof. Henryk Dziurla i dr Jerzy Jasieńko brali również udział w spotkaniach w tej sprawie, organizowanych przez Miejskiego Konserwatora Zabytków we Wrocławiu.
• Nadal aktualne były problemy dwóch zespołów zabytkowych, których losami Stowarzyszenie było zainteresowane w latach ubiegłych – zespołu pałacowego w Krzyżowej oraz zespołu poklasztornego w Lubiążu. Prace rewaloryzacyjne w Krzyżowej przebiegały zgodnie z harmonogramem, pałac został ukończony w stanie surowym. Przedstawiciele SKZ stale współpracowali z Fundacją „Krzyżowa” w charakterze konsultantów. W zespole poklasztornym w Lubiążu, ze względu na trudności finansowe, trwały ciągle zbyt mało skuteczne działania przygotowawcze. Prezes Zarządu Oddziału, kol. Jerzy Jasieńko współpracował w tej sprawie z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków we Wrocławiu.
• W dniach 21-23.06.1993 odbyła się w Szklarskiej Porębie konferencja naukowo-problemowa pt.”Techniczne i organizacyjne metody rewaloryzacji budowli”, zorganizowana przez Instytut Budownictwa Politechniki Wrocławskiej. Wprawdzie Oddział SKZ nie był formalnie jej współorganizatorem, ale liczni członkowie Oddziału mieli w niej swój udział: w Komitecie Organizacyjnym pracował kol. Józef Adamowski, a wśród referujących znaleźli się m.in. kol.kol. Wojciech Kapałczyński, Zdzisław Kurzeja, Jerzy Jasieńko, Piotr Napierała, Zygmunt Matkowski oraz prof. Jan Suwalski i prof. Jeremi Sieczkowski.
• W związku z inicjatywą kolegów działających na terenie woj. katowickiego podjęte zostały działania zmierzające do utworzenia Koła SKZ w Katowicach.

• Na zaproszenie Rady Miejskiej Wrocławia Zarząd Oddziału rekomendował do udziału w komisji Architektury i Zagospodarowania przestrzennego kol. Stanisława Radomskiego.
• Wznowiono środowiskowe spotkania członków Stowarzyszenia, mające na celu przybliżanie zagadnień związanych z konserwacją obiektów zabytkowych na terenie Dolnego Śląska oraz sąsiednich województw poprzez dyskusje o problemach badawczych, projektowych, realizacyjnych konkretnych realizacji konserwatorskich. Wśród omawianych tematów wspomnieć należy zwłaszcza następujące:
  • „Stabilizacja płd.skrzydła klasztoru w Trzebnicy” (prof.Jan Suwalski, dr Czesław Rybak).
  • „Muzeum Sztuki Współczesnej w Pałacu Hatzfeldów we Wrocławiu” (jedna z najbardziej interesujących prac dyplomowych na Wydz. Architektury P.Wr., zakładająca odbudowę pałacu w kształcie sprzed 1944 r. – autorka Katarzyna Tęsiorowska – Kisza, promotor prof.Jerzy Rozpędowski).
  • „Międzynarodowo - prawne implikacje dziedzictwa kulturowego na zachodnich i północnych ziemiach Polski” ze względu na znaczne zainteresowania tą tematyką w trakcie Zjazdu SKZ w Rydzynie (doc. dr Wojciech Kowalski - Uniwersytet Śląski).

• W związku z 50-leciem powołania polskich służb konserwatorskich na Dolnym Śląsku, 9.06.1995 Oddział SKZ we Wrocławiu zorganizował seminarium poświęcone historii polskich działań konserwatorskich na Dolnym Śląsku w minionym półwieczu, podczas którego wystąpili byli i obecni wojewódzcy i miejscy konserwatorzy zabytków (m.in. Jadwiga Skibińska, Edmund Małachowicz, Olgierd Czerner, Mirosław Przyłęcki, Wojciech Kapałczyński, Barbara Nowak - Obelinda, Maria Frankowska, Zdzisław Kurzeja, Józef Cempa, Andrzej Kubik). Materiały z seminarium zostały opublikowane jako wydawnictwo Oddziału SKZ pt. „Dorobek konserwatorski na Dolnym Śląsku w latach 1945 – 1995. Refleksje konserwatorów”.
• Spotkania Zarządu Oddziału były poświęcone głownie problematyce związanej ze zmianą struktury służb konserwatorskich i jej przyporządkowania. Opracowano uwagi do projektu ustawy o zmianie ustawy o terenowych organach administracji rządowej. Na podstawie uwag opracowanych przez Oddziały Zarząd Główny przygotował ostateczną redakcję wersji uchwały z dn. 11.12.1995.

• Wojewódzki Konserwator Zabytków Ryszard Marak, uznając za konieczne powołanie rady konserwatorskiej, wspierającej merytoryczne działania PSOZ, zaprosił do udziału w niej członków Stowarzyszenia : prof. prof. Olgierda Czernera, Edmunda Małachowicza, Mirosława Przyłęckiego a także kol.kol. Jerzego Jasieńko, Macieja Małachowicza i Czesława Lasotę.
• Zgodnie z ustaleniami Zjazdu SKZ w Kazimierzu Dolnym Oddział opracował uwagi do projektu ustawy o ochronie dóbr kultury ( powołano zespół roboczy w składzie : kol. Jacek Kościuk – przewodniczący oraz kol. kol. Ewa Korzyńska i Henryk Klamecki ). Uwagi do projektu, wraz z komentarzem przez prof. Olgierda Czernera, a także uwagami zgłoszonymi przez Towarzystwo Opieki nad Zabytkami oraz wrocławski Oddział Towarzystwa Urbanistów Polskich przekazano Zarządowi Głównemu w Warszawie jako stanowisko Oddziału.
• Istotną kwestią dla środowisk twórczych była sprawa zatrzymania w ich gestii Domu Pracy Twórczej Zamek Wojnowice, którego status prawny uległ zmianie w związku z reorganizacją Ośrodka Kultury i Sztuki we Wrocławiu, będącego dotychczas administratorem tego obiektu. Dzięki inicjatywie kolegium Prezesów Stowarzyszeń Twórczych, w którego pracach uczestniczyli m.in. kol. kol. Jerzy Jasieńko i Lech Engel, udało się powstrzymać działania zmierzające do przejęcia tego obiektu z przeznaczeniem na inne cele, co byłoby niekorzystne dla jego zabytkowego charakteru. Nowym administratorem został wrocławski Oddział SARP, jako jedyny spośród stowarzyszeń posiadający osobowość prawną. Powołana została Rada Programowa Zamku Wojnowice, grupująca przedstawicieli wszystkich zainteresowanych stowarzyszeń ( z ramienia SKZ w jej pracach uczestniczyła kol. Ewa Korzyńska).
• Na zaproszenie Towarzystwa Urbanistów Polskich przedstawiciel Zarządu oddziału SKZ brał udział w opiniowaniu lokalizacji i projektu pomnika fundowanego przez Stowarzyszenie Rodzin Katyńskich we Wrocławiu.
• Zarząd Oddziału zgłosił również gotowość współpracy z Komisją ds. Ochrony Trwałych Ruin Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, kierowaną przez prof. dr hab. Mirosława Przyłęckiego.
• Kontynuowany był zapoczątkowany w poprzednich latach cykl środowiskowych spotkań poświęconych tematom związanym z aktualną problematyką konserwatorską, trwającymi lub zakończonymi realizacjami oraz zastosowaniem nowych metod i technologii. Wśród przedstawionych tematów wymienić należy m.in.: rekonstrukcję kamienicy „Pod Złotym Psem” w Rynku Wrocławskim (kol. Maciej Małachowicz) czy wspomaganie komputerowe projektowania konstrukcji w obiektach zabytkowych (prof. Jeremi Sieczkowski).
• W związku z wypowiedzeniem przez miasto Wrocław Regionalnemu Ośrodkowi Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego umowy najmu lokalu przy ul. Jatki 1-2 bez zapewnienia mu innej siedziby, Zarząd Oddziału podjął w porozumieniu z innymi stowarzyszeniami interwencję w tej sprawie u prezydenta Wrocławia.

• Działalność Stowarzyszenia w II półroczu 1997 i w 1998 roku zdominowana była przez problematykę powodzi z lipca 1997 roku oraz związaną z nią konieczność usuwania zniszczeń w obiektach i zespołach zabytkowych. Region nasz (a szczególnie ówczesne województwo wałbrzyskie i Opolszczyzna) poniósł wówczas największe wówczas straty w substancji zabytkowej. Przedstawiciele Zarządu Oddziału brali udział w spotkaniu przedstawicieli służb konserwatorskich z terenów dotkniętych powodzią z ówczesnym Generalnym Konserwatorem Zabytków, prof. Andrzejem Tomaszewskim (Sobótka, 13.08.1997 r.). Przedstawiono wówczas niezbędne działania, jakie zdaniem SKZ należało podjąć, aby zminimalizować straty w substancji zabytkowej. Członkowie SKZ włączyli się aktywnie do działań ratowniczych, pracując m.in. w zespole powołanym przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków we Wrocławiu (kol. kol. Józef Adamowski, Elżbieta Grabarczyk, Lech Engel, Halina Kamińska, Mirosław Przyłęcki) jak i na terenie Kotliny Kłodzkiej (kol. kol. Jerzy Jasieńko, Olgierd Czerner, Zbigniew Matkowski, Andrzej Pawlonka). Działania te przyczyniły się do uratowania wielu obiektów zabytkowych, m.in. zabudowy Wyspy Piaskowej w Kłodzku.
• Problematyce powodzi i jej skutków poświęcone były również spotkania Zarządu Oddziału oraz seminaria organizowane przez SKZ, jak m.in. „Kłodzko po powodzi – i co dalej?” 22.01.1998 r. z udziałem przedstawicieli władz samorządowych i MKiS, spotkania poświęcone metodom osuszania i ich konsekwencjom dla obiektów, czy też – zamykające półtoraroczny okres prac ratowniczych – spotkanie poświęcone stanowi zabytków Dolnego Śląska po powodzi (referowane przez kol. kol. Mirosława Przyłęckiego, Lecha Engla i Macieja Małachowicza).

• W tym czasie dobrze rozwijała się współpraca z innymi stowarzyszeniami działającymi w sferze ochrony i kształtowania krajobrazu kulturowego (SHS, SARP, TUP ),czego wynikiem było powołanie w 1996 roku Kolegium Prezesów Stowarzyszeń Twórczych, które stało się w owym czasie gremium widocznym i co ważniejsze – skutecznym w działaniu. Przypomnieć tu należy sprawę tzw. reformy muzeów we Wrocławiu, która przez wiele miesięcy wywoływała gwałtowne emocje i w środowisku - ówczesne władze Wrocławia zamierzały bowiem połączyć część muzeów w jeden twór administracyjny, bez liczenia się ze specyfiką zbiorów i pracy poszczególnych jednostek, co w konsekwencji mogło doprowadzić do zaprzepaszczenia ich dorobku i utraty autonomii, a w dalszej kolejności nawet do ich likwidacji. Tylko jednomyślnej i konsekwentnej postawie całego środowiska należy zawdzięczać, że ten los ominął m.in. Muzeum Architektury, którego dotychczasowy status udało się uratować. Zarząd Oddziału, podobnie jak zarządy współpracujących stowarzyszeń miał w tym sukcesie swój udział. Inną sprawą, w której współpracowaliśmy, była próba rozwiązania konfliktu wokół Ośrodka Kultury i Sztuki we Wrocławiu, a zwłaszcza kontrowersyjnej polityki prowadzonej wobec zasłużonego dla kultury miesięcznika „Odra”.
• Stowarzyszenie uczestniczyło również w organizacji wystawy poświęconej pracom badawczym, projektowym i konserwatorskim w Kościele Pokoju w Świdnicy (wystawa otwarta 2.08.1998 r. w Muzeum Architektury i eksponowana tam przez 2 miesiące została pokazana później na Targach Konserwacji DENKMAL ’98 w Lipsku, gdzie konserwacja tego obiektu została wyróżniona złotym medalem. Należy tutaj wspomnieć szczególne zaangażowanie w sprawę wystawy kol.kol. Agnieszki Głogowiec i Ewy Korzyńskiej.

• Zarząd Oddziału zarekomendował kol. Macieja Małachowicza, Wiceprezesa Zarządu Oddziału, jako swego przedstawiciela w Radzie Programowej przy Muzeum Ziemi Kłodzkiej.
• Zarząd Oddziału zaangażował się również w sprawę obsadzenia stanowiska Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w czasie, gdy przez kilka miesięcy po wprowadzeniu reformy terytorialnej Dolny Śląsk był jednym z 2 województw, które nie miało nominowanego WKZ, co znacząco utrudniało działania związane z ochroną środowiska kulturowego. W maju 1999 roku na stanowisko to powołany został kol. Andrzej Kubik, rekomendowany m.in. przez Oddział SKZ.

• Ze względu na akces do Stowarzyszenia ze strony koleżanek i kolegów z sąsiednich województw, zwłaszcza Opolszczyzny i Górnego Śląska, w których nie istniały w tym czasie struktury SKZ, rozszerzono zasięg terytorialny działalności Oddziału, zmieniając jednocześnie jego nazwę na Oddział Śląski.
• Opracowano uwagi do projektów rozporządzeń MKiDN w sprawach: prowadzenia prac konserwatorskich, archeologicznych i wykopaliskowych oraz o kwalifikacjach osób uprawnionych do wykonywania tych prac, prowadzenia rejestru zabytków i centralnej ewidencji dóbr kultury. Uwagi przekazano Zarządowi Głównemu celem sformułowania ostatecznego stanowiska SKZ.
• Oddział wraz z Instytutem Budownictwa Politechniki Wrocławskiej, PZiTB oraz Instytutem Techniki Budowlanej w Warszawie był współorganizatorem IX Konferencji Naukowo-Technicznej „Problemy remontowe w budownictwie ogólnym i obiektach zabytkowych – REMO 2000” w dniach 7 – 9 grudnia 2000 r. w Szklarskiej Porębie.
• Rekomendowana przez Zarządy Oddziałów SKZ i SHS publikacja "Hans Poelzig we Wrocławiu. Architektura i sztuka 1900-1916", red. Jerzy Ilkosz, Beate Störtkuhl, wyd. Wrocław 2000, towarzysząca wystawie poświęconej twórczości Hansa Poelziga w Muzeum Architektury we Wrocławiu otrzymała tytuł Książki roku 2000 przyznawana przez Zarząd Główny SKZ.
• Kontynuowano zapoczątkowany w poprzednich latach cykl seminariów poświeconych zastosowaniu nowych technologii i materiałów w rewaloryzacji zabytków. Prelekcje prowadzili konserwatorzy dzieł sztuki, technolodzy, chemicy oraz przedstawiciele producentów (m.in. KEIM, ISPO, Baumit).